Verem, dünya çapında hala büyük bir sağlık sorunu olarak varlığını sürdürse de Türkiye’de bu hastalıkla mücadele son derece başarılı bir şekilde devam ediyor. Nüfus artışına rağmen, Türkiye’deki verem, diğer ifadesiyle tüberküloz hastası sayısı giderek azalıyor.
Dünyada en fazla can kaybına yol açan bulaşıcı hastalık olan verem, tüm ölüm nedenleri arasında onuncu sırada yer alıyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) 2023 verilerine göre, dünya genelinde 6 milyon erkek, 3,6 milyon kadın ve 1,3 milyon çocuk dahil olmak üzere toplam 10,8 milyon insan verem hastalığına yakalandı. Her yıl dünyada 1,2 milyon kişi verem nedeniyle hayatını kaybederken, yarım milyon dirençli tüberküloz vakası tespit ediliyor.
Türkiye, veremle mücadelede başarılı bir program yürütüyor ve bu sayede tüberkülozlu hasta sayısı her yıl azalmaya devam ediyor. 2005 yılında 20 bin 535 olan toplam vaka sayısı, son Türkiye Verem Savaş Raporu’na göre 2020 yılında 8 bin 925’e düşmüş durumda. Bu yıl 5-11 Ocak tarihleri arasına denk gelen Verem Eğitimi ve Farkındalık Haftası kapsamında bilinçlendirme kampanyaları ile hastalığa dikkat çekiliyor. Veremle mücadeleyi, Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Göğüs Hastalıkları Kliniği’nden Prof. Dr. Ela Erdem Eralp ile masaya yatırdık.
Solunum yoluyla bulaşıyor
Halk arasında “ince hastalık” olarak bilinen verem ya da diğer bir adıyla tüberkülozun bulaşıcı bir hastalık olduğunu söyleyerek sözlerine başlıyor Prof. Dr. Eralp. Hastalığın nasıl yayıldığını ise şöyle açıklıyor:
“Tüberküloz, Mycobacterium tuberculosis basili ile oluşuyor. Verem hastasının solunum yoluyla havaya saçtığı mikroplar, sağlıklı kişiler tarafından nefes ile alınarak akciğerlerine yerleşebiliyor. Akciğere gelen mikrop ya vücutta hapsediliyor ve sessiz bir enfeksiyon olarak kalıyor ya da hastalık yapıyor. Sessiz ya da gizli enfeksiyon (latent tüberküloz) olanların onda biri -özellikle bağışıklıkları düştüğünde- ileri bir tarihte hastalanabiliyor.”
Verem, en sık akciğerleri tutuyor. Ancak diğer organlarda da hastalık yapabiliyor. Peki verem hangi belirtilerle ortaya çıkıyor? Prof. Dr. Eralp, “Veremin belirtileri haftalar, aylar içinde ortaya çıkıyor” diye yanıtlıyor ve sözlerini şöyle sürdürüyor:
“Genel bulguları arasında halsizlik, çabuk yorulma, iştahsızlık, kilo kaybı, çocuklarda kilo alamama, ateş, gece terlemesi yer alıyor. Akciğerlerin tutulduğu durumlarda iki haftadan uzun süren öksürük, balgam, öksürükle kan tükürme, göğüs-sırt-yan ağrısı ve nefes darlığı şikayetleri görülebiliyor. Özellikle geçmeyen ve antibiyotik tedavisi ile iyileşmeyen öksürükte veremden şüphelenilmesi gerekiyor.”
